Duiken in The Great Lakes

Wat zijn The Great Lakes?
The Great Lakes zijn 5 (extreem grote) meren op de grens tussen Canada en de Verenigde Staten: Lake Huron, Lake Michigan, Lake Eerie, Lake Ontario en Lake Superior. Lake Superior is het grootste en meest noordelijk gelegen. Lake Michigan is de enige van de vijf die geheel op Amerikaans grondgebied ligt, de rest ligt op de grens. Samen vormen de Great Lakes het grootste zoetwaterreservoir ter wereld. Ter vergelijking, Lake superior is 82.100 km2, Nederland is ongeveer 41.500 km2 groot, dus Nederland past er twee keer in. Lake Michigan is op het diepste punt ongeveer 300m diep, Lake Superior ruim 400. De meren zijn allemaal met waterwegen met elkaar verbonden; zo ontstaat één doorgaande vaarroute vanaf de Atlantische kust naar het midden van de Verenigde Staten. Die vaarroute is sinds de kolonisatie van de Verenigde Staten zeer intensief gebruikt. In de winter wordt het er ijskoud, en soms vriezen de meren dicht. In de herfst kan het erg onstuimig worden. Met uitzondering van Lake Superior zijn alle overige meren inmiddels bewoond door Quagga mossels en zebra mossels. Die filteren het water waardoor dit, met name op diepte, kraakhelder is.
De grootte van de meren en het slechte weer zorgen voor zeer onstuimige omstandigheden op de drukke scheepvaartroutes. Slecht weer, mist en het gebrek aan radar (tot de jaren 60) zorgden voor zeer veel scheepvaartongevallen. Er zijn duizenden schepen vergaan, door aanvaring, aan de grond lopen, kapseizen of brand. Door het koude, diepe zuurstofarme water, en het ontbreken van houtwormen, vergaan houten schepen niet; Er liggen in de meren dus vele duizenden goed bewaarde wrakken op de bodem.

Duiken in The Great Lakes
Door de ongunstige omstandigheden in de winter en herfst, kan je eigenlijk maar 4 maanden per jaar duiken in de Great Lakes: Juni t/m September. Het water aan de oppervlakte kan dan temperaturen tot 20 graden bereiken, maar op de bodem blijft het altijd ijskoud: 4 graden. Voor ervaren duikers met een droogpak is dat goed te doen, het voordeel is namelijk dat de wrakken goed bewaard blijven en het zicht uitmuntend kan zijn. De opstijging en deco vinden in comfortabele temperaturen plaats.
De duikindustrie in de Great Lakes is nauwelijks ontwikkeld: er zijn slechts een handjevol duikcentra waar je flessen kunt huren en er zijn maar een paar charters die met duikers uit varen. Voor het onderwaterleven moet je er niet naar toe gaan. Door het zuurstofarme water leeft er, afgezien van de mossels, een paar grondels en een enkele ‘Burbot’ bijna niets en zijn de meren leeg. Dichterbij de kant leven wel zalmen en meerforellen, maar die krijg je als (wrak)duiker niet te zien.
Het (wrak)duiken is van absolute wereldklasse. Er liggen vele houten wrakken uit de periode 1850-1900 die nog vrijwel intact zijn. Bij sommigen staat de mast nog overeind, bij andere kan je nog door het vrachtruim zwemmen. Vaak is de lading nog aan boord en zijn er nog vele details op het dek zichtbaar. Van latere datum zijn er vele stalen vrachtschepen, waarvan sommige erg groot. De diepere zijn allemaal erg goed bewaard gebleven, de ondiepere zijn door de ruige omstandigheden verregaand uit elkaar gevallen.
Voor recreatieve duikers zijn de ondiepe wrakken goed bereikbaar, op slechts enkele minuten varen vanuit de jachthavens. Houd voor de ondiepere wrakken rekening met wat warmer water, maar daardoor ook minder zicht. 5-10 meter als je pech hebt, 20 meter als het meezit.
De diepere wrakken zijn alleen voor technische duikers goed bereikbaar. Tussen de 50 en 70 meter (en dieper!) ligt er van alles. Het zicht is goed (25m) tot zelfs fenomenaal (40+ m) en de wrakken zijn goed bewaard gebleven. De wrakken voor de kust van Milwaukee en Sheboygan zijn beschermd en liggen in een reservaat: het ‘Wisconsin shipwreck coast national marine sanctuary’. Je mag er nergens voor anker gaan, en alle wrakken zijn voorzien van een vaste boei die aan een zwaar gewicht vast zit dat een paar meter naast het wrak ligt. De duikcharters kunnen eenvoudig aan de boei aanleggen. Je springt zo overboord en daalt langs de vaste shotline af naar het wrak. Er staat nauwelijks stroming in de Great Lakes, dus daar hoef je geen rekening mee te houden.

Reizen naar de Great Lakes
Je kunt vanuit zowel Canada als de Verenigde Staten in de Great Lakes duiken. Vanuit Amsterdam kun je in 6-7 uur rechtstreeks op Toronto, Detroit, Michigan of Chicago vliegen.
Wij verbleven in Sheboygan, een klein provinciestadje aan de kust van Lake Michigan, ongeveer twee uur rijden ten noorden van Chicago. De welvarende stadjes aan de kust zijn klein, ruim opgezet, goed onderhouden, rustig en veilig. Er zijn voldoende hotels en restaurants aanwezig. Je hebt om de Verenigde Staten in te komen wel een geldig ESTA visum nodig, dat online makkelijk aan te vragen is. Wij waren te gast bij Great Lakes Diving Center in Sheboygan, waarmee we met hun twee boten vanuit de jachthavens van Two Rivers, Port Washington, Sheboygan en Milwaukee uitvoeren.

De trip
Na jaren geïnspireerd te zijn door Becky Kagan Schott’s foto’s op Facebook en de Great Lakes inmiddels hoog op mijn bucketlist te hebben gezet, zag ik een aanbieding van een Engels duikreisbureau dat een trip naar de Great Lakes organiseerde. Dat zie je niet zo vaak voorbij komen, dus ik heb meteen geboekt, en daarna pas gekeken wat het kostte en wanneer de trip zou vertrekken. In Juli 2025 was het zover.
Na aankomst in Chicago reden we in ruim 2 uur naar Sheboygan, alwaar we eerst alle duikbagage bij het Great Lakes Diving Center hebben gelost (dat is nogal wat als je in 4 graden water met verwarmde droogpakken en rebreathers decompressie duiken wilt gaan maken met Trimix…), om daarna in het hotel op 10 minuten lopen van het duikcentrum in te checken.
Na een eenvoudig ontbijt zijn we de volgende dag de uitrusting gereed gaan maken: rebreathers opbouwen, flessen vullen, analyseren, labellen, accu’s opladen etcetera.
Helaas hebben ook wij last gehad van de onvoorspelbaarheid van het weer: aan het eind van die eerste dag kwamen er tornadowaarschuwingen binnen, waardoor het water de volgende dag nog te woest was om te gaan duiken. Ook halverwege de trip zijn we nog twee dagen kwijtgeraakt door slecht weer.
Tijdens de duikdagen konden we via de achteruitgang van het duikcentrum zo de boten inladen. Met 5 minuten varen waren we de haven uit en konden we koers zetten naar de eerste wrakken. De ondiepste liggen op slechts 10-20 minuten varen en voor de diepere moet je ruim een uur het water op. Op andere dagen vertrokken we uit één van de andere jachthavens langs de kust: Two Rivers, Port Washington of Milwaukee, waar we met de auto’s van het duikcentrum naartoe werden gebracht.

De Wrakken
Van de verschillende wrakken die we in de zomer van 2025 hebben bedoken, zullen we er enkele uitlichten:

• Selah Chamberlain, Gebouwd in 1873 als stoom/zeilschip, gezonken in 1886 door een aanvaring in slecht weer met verlies van 5 levens. Diepte: 22m, temperatuur 16 graden. Zicht 5 m. De Selah Chamberlain is grotendeels uit elkaar gevallen, en alleen de grote stoomketels staan nog overeind.
• Algoma Dredge, een ponton met een stoomhijskraan erop gebouwd in 1918 en gezonken in 1919 terwijl het gesleept werd in slecht weer. De crew van 5 is gered door de sleper. Lengte ongeveer 24 meter, diepte: 22m, zicht 5-8 m, 16 graden.
• Helvetia, een zeer grote houten schooner van 62 meter. Gebouwd in 1873, gezonken in 1921 terwijl het schip zonder lading gesleept werd en afbrandde tot aan de waterlijn. Diepte: 50m, temperatuur 6 graden, zicht 25+ meter
• Car ferry “Milwaukee”: Vracht/passagiersschip van 120 meter met 2 grote schroeven, gebouwd in 1903, met man en muis vergaan in een storm in oktober 1929. Het wrak staat rechtop en heeft 25 treinwagons aan boord, en de opbouw ligt grotendeels uit elkaar. De onderstellen van de wagons zijn nog te onderscheiden en de boeg is penetreerbaar: er staat nog een grote ankerlier binnen en beide schroeven zijn nog intact. Diepte: 35 meter
• Northerner, een houten schooner van 25 meter die in 1868 vergaan is met een lading brandhout aan boord. De helft van de lading werd gelost in Port Washington nadat een lek was gevonden, en werd het door een sleepboot naar Milwaukee gesleept, waar het nooit is aangekomen. De Northerner ligt nu op een diepte van 42 meter in 8 graden water, met één mast nog (scheef) overeind. Zicht was 25 meter.
• Silver Lake, een houten schooner van 29 meter waarvan één mast nog overeind staat. Gebouwd in 1889, gezonken in 1900 door een zware aanvaring tijdens mist met verlies van één leven. De aanvaringsschade is duidelijk te zien: de romp aan bakboord is helemaal in elkaar gedrukt. Het wrak ligt op 65 meter in 4 graden water. De lading is nog aan boord en goed zichtbaar door de aanvaringsschade die het ruim heeft opengelegd.  Zicht was ruim 30 meter.
• Gallinipper, De oudste houten schooner in deze regio, gebouwd in 1833 en deels volgelopen door snel naderend slecht weer op 7 Juli 1851. Het schip is niet meteen gezonken; dat gebeurde pas op 9 Juli 1851, toen een sleepboot onsuccesvol had geprobeerd het gehavende schip naar de wal te slepen. Het wrak ligt op 65 meter diepte in 4 graden water en zicht van ruim 30 meter. De vrachtruimen zijn na 174 jaar op de bodem nog steeds toegankelijk, alhoewel er geen lading aan boord was tijdens het zinken. De voormast is geborgen nadat er visnetten achter waren blijven haken, en de hoofdmast staat, weliswaar scheef, nog op het wrak.
• Rouse Simmons, bijgenaamd het ‘kerstbomenwrak’ naar de lading die het vervoerde. Er zijn nog restanten van honderden kerstbomen aan boord, die de schipper verhandelde. Kertbomen moet je vooral in november verhandelen, helaas is het dan vaak slecht weer op de Great Lakes. Tijdens de laatste vaart van het seizoen had de schipper een aantal houthakkers uitgenodigd als passagiers aan boord. Ze zijn nooit in Chicago aangekomen: het schip is tijdens de nacht van 22 november 1912 verdwenen.  Er spoelden de volgende dagen tientallen kerstbomen aan op de kust, en de portemonnee van de schipper werd door een visser in 1923 opgevist. Het wrak ligt op 50 meter in 4 graden water, met een fenomenaal zicht van 40+ meter.
• Vernon, een houten, door stoom aangedreven passagiers/vrachtschip van 50 meter met een zeer slanke bouw. Hierdoor kon het grote snelheid ontwikkelen maar dit ging ten koste van de stabiliteit: het schip is dan ook al één jaar na de bouw vergaan in 1887 tijdens slecht weer waarbij binnenkomend water de fornuizen bluste en het schip zonder stoom kwam te zitten, met verlies van 48 levens. Tijdens het zinken is de bovenbouw eraf geblazen, dus het bovenste dek is grotendeels leeg, op enkele ankers, ankerlieren en bolders na. De resten van de opbouw liggen als een puinveld naast het wrak. Beide vrachtruimen zijn nog toegankelijk en de lading van voornamelijk houten voorwerpen is nog aanwezig. Een gedeelte van de stoommachine is nog zichtbaar, net als de slaapcabines van de bemanning. Het wrak ligt bijna rechtop met een lichte slagzij naar stuurboord, op een diepte van 59 meter met het dek op 52 meter. Het water was 4 graden en we hadden ruim 25 meter zicht.

Wil je, net als ik, geïnspireerd raken door duiken in The Great Lakes? Volg dan de accounts van Becky Kagan Schott of Chris Roxburg op social media; hun foto’s zijn werkelijk geweldig!
Kijk voor meer info op: https://wisconsinshipwrecks.org